Cây Thanh long
Cây Thanh Long (Hylocereus undulatus, Haw.)
TS. Nguyá»…n Văn Kế - Äại há»c Nông Lâm
Trích nguồn từ http://www.longdinh.com.vn/
1. GIỚI THIỆU
Cây thanh long (tên tiếng Anh là Pitahaya, hay còn gá»i là Dragon fruit, thuá»™c há» XÆ°Æ¡ng rồng, có nguồn gốc ở các vùng sa mạc thuá»™c Mehico và
2. ÄẶC ÄIỂM SINH HỌC
2.1. Sinh thái
Là cây có nguồn gốc nhiệt Ä‘á»›i, chịu hạn giá»i, nên được trồng ở những vùng nóng. Má»™t số loài chịu được nhiệt Ä‘á»™ từ 500C tá»›i 550C . NhÆ°ng nó không chịu được giá lạnh. Chúng thích hợp khi trồng ở các nÆ¡i có cÆ°á»ng Ä‘á»™ ánh sáng mạnh, vì thế há»… bị che nắng thân cây sẽ ốm yếu và lâu cho quả. Cây má»c được trên nhiá»u loại đất khác nhau nhÆ° đất xám bạc màu (Bình Thuáºn), đất phèn (TP.HCM), đất Ä‘á» latosol (Long Khánh)…; nó có khả năng thích ứng vá»›i các Ä‘á»™ chua (pH) của đất rất khác nhau. Khi trồng thanh long nên chá»n các chân đất có tầng canh tác dày tối thiểu 30 - 50 cm và để có năng suất cao nên tÆ°á»›i và giữ ẩm cho cây vào mùa nắng. NhÆ°ng cây thuá»™c há» xÆ°Æ¡ng rồng chịu hạn giá»i nhÆ°ng chịu Ä‘á»±ng Ä‘á»™ mặn kém, dù váºy Ä‘ã có má»™t số há»™ ở Cần Giá» trồng thá» thanh long trên đất bị nhiá»…m mặn (0,8%) Ä‘ã được lên liếp và cải tạo tầng mặt, mùa khô không tÆ°á»›i.
2.2. Thá»±c váºt há»c
2.2.1. Rá»… cây
Khác hẳn vá»›i chồi cành, rá»… thanh long không má»ng nÆ°á»›c nên nó không phái là nÆ¡i tích trữ nÆ°á»›c giúp cây chịu hạn. Cây thang long có hai loại rá»…: địa sinh và khí sinh.
Rá»… địa sinh phát triển từ phần lôi ở gốc hom. Sau khi đặt hom từ 10 - 20 ngày thì từ gốc hom xuất hiện các rá»… tÆ¡ màu trắng, số lượng rá»… tăng dần và kích thÆ°á»›c của chúng cÅ©ng tăng dần theo tuổi cây, những rá»… lá»›n đạt Ä‘Æ°á»ng kính từ 1 - 2 cm. Rá»… địa sình có nhiệm vụ bám vào đất và hút các chất dinh dưỡng nuôi cây. Rá»… phân bố chủ yếu ở tầng đất mặt (0 - 15 cm). Theo Gibson và Nobel (1986) thì rá»… xuất hiện trong tầng đất từ 0 - 30 cm. ở các nÆ¡i đất xốp và có tÆ°á»›i nÆ°á»›c rá»… có thể má»c sâu hÆ¡n. Khi đất khô các rá»… sợi sẽ chết Ä‘i, các rá»… cái lá»›n hÆ¡n sẽ hóa bần làm giảm sá»± dẫn nÆ°á»›c khoảng 10 lần để ngăn chặn sá»± mất nÆ°á»›c vào đất thông qua rá»…. Khi đất ẩm rá»… lại má»c trở lại má»™t cách dá»… dàng.
Rá»… khí sinh má»c dá»c theo thân cây phần trên không, bám vào cây chống (choái) để giúp cây leo lên giá đỡ. Những rá»… khí sinh nằm gần đất sẽ Ä‘i dần xuống đất.
2.2.2. Thân, cành
Thanh long (má»™t loại xÆ°Æ¡ng rồng) trồng ở nÆ°á»›c ta có thân, cành trÆ°á»n bò trên trụ đỡ (climbing cacti), trong khi ở má»™t số nÆ°á»›c trồng loại xÆ°Æ¡ng rồng thân cá»™t (columnar cacti). Thân chứa nhiá»u nÆ°á»›c nên nó có thể chịu hạn má»™t thá»i gian dài. Thân, cành thÆ°á»ng có ba cánh dẹp, xanh, hiếm khi có 4 cánh. ở các nÆ°á»›c khác có thứ 3, 4, 5 cánh. Tiết diện ngang cho thấy có hai phần: bên ngoài là nhu mô chứa diệp lục, bên trong là lõi cứng hình trụ. Má»—i cánh chia ra làm nhiá»u thùy có chiá»u dài 3 - 4cm. Äáy má»—i thùy có từ 3 - 5 gai ngắn. Chúng sá» dụng CO2 trong quang hợp theo hệ
Chiá»u dài cành thanh long Ä‘o ở cuối vụ thu hoạch được trình bày ở bảng 1.
Bảng 1: Chiá»u dài cành thanh long
Tuổi vÆ°á»n Trung bình (cm) Dài nhất (cm) Ngắn nhất (cm)
1 73 119 42
2 82 140 52
3 98 180 49
4 108 160 45
5 103 140 53
2.2.3. Hoa
Thanh long là cây ngày dài (trÆ°á»ng quang kỳ). Tại Nam bá»™ hao xuất hiện sá»›m nhất vào trung tuần tháng 3 dÆ°Æ¡ng lịch (dl) và kéo dài tá»›i khoảng tháng 10 dl, rá»™ nhất từ tháng 5 dÆ°Æ¡ng lịch tá»›i tháng 8 dÆ°Æ¡ng lịch. Trung bình có từ 4 - 6 đợt ra hoa rá»™ má»—i năm.
Hoa lưỡng tính, rất to, có chiá»u dài trung bình 25 - 35 cm, nhiêu lá Ä‘ài và cánh hoa dính nhau thành ống, nhiá»u tiểu nhị và 1 nhụy cái dài 18 - 24 cm, Ä‘Æ°á»ng kính 5-8 mm, nuốm nhụy cái chia làm nhiá»u nhánh. Hoa thÆ°á»ng nở táºp trung từ 20 - 23 giá» Ä‘êm và đồng loạt trong vÆ°á»n. Từ nở đến tàn kéo dài Ä‘á»™ 2 - 3 ngày. Thá»i gian từ khi xuất hiện nụ tá»›i hoa tàn Ä‘á»™ 20 ngày. Các đợt nụ đầu tiên rụng từ 30% đến 40%, vá» sau tỉ lệ này giảm dần khi gặp Ä‘iá»u kiện ngoại cảnh thuáºn lợi.
Tại nông trÆ°á»ng Phạm Văn Hai trên các liếp đất phèn cây thanh long Ä‘ã trồng được 3 năm, nghiên cứu các đợt thanh long ra hoa cho thấy nhÆ° sau:
Bảng 2 : Sự ra hoa của thanh long trong năm
Ngày/tháng/năm Số hoa ra Tá»· lệ (%)
10/3 - 04/5/1995 583 2,57
11/5 - 31/5/1995 4343 19,14
01/6 - 30/6/1995 9945 43,83
01/7 - 31/7/1995 6788 29,92
01/8 - 31/8/1995 997 4,40
01/9 - 11/9/1995 32 0,14
Tổng số hoa ra trong năm 22.688 100,00
Số hoa trên má»—i trụ 94,5
Ghi chú: Theo dõi 240 trụ tại há»™ anh Võ Thành Nghiệp.
NhÆ° váºy mùa ra hoa rá»™ là từ giữa tháng 5 tá»›i cuối tháng 8.
2.2.4. Quả và há»™t
Sau khi hoa thụ, bầu noãn sẽ phát triển thành quả má»ng (cactus pears), trong 10 ngày đầu tốc Ä‘á»™ phát triển tÆ°Æ¡ng đối cháºm, sau Ä‘ó tăng rất nhanh vá» cả kích thÆ°á»›c lẫn trá»ng lượng. Thá»i gian từ khi hoa thụ tá»›i thu hoạch chỉ từ 22 - 25 ngày, trong thí nghiệm thắp Ä‘èn tạo quả trái vụ của Äá»— Văn Bảo thì thá»i gian này là 25 - 28 ngày. NhÆ° váºy thá»i gian phát triển của quả thanh long tÆ°Æ¡ng đối ngắn so vá»›i nhiá»u loại quả nhiệt Ä‘á»›i khác nhÆ° xoài, sầu riêng, chuối, dứa thÆ°á»ng phải mất từ 85 tá»›i 140 ngày. Quả thanh long hình bầu dục có nhiá»u tai lá xanh (do phiến hoa còn lại), đầu quả lõm sâu tạo thành “hốc mÅ©i”. Khi còn non vá» quả màu xanh, lúc chín chuyển qua Ä‘á» tím rồi Ä‘á» Ä‘áºm. Thịt quả màu trắng cho đại Ä‘a số thanh long trồng ở miá»n Nam Việt
Tại Bình Thuáºn phân tích 100 quả lấy ngẫu nhiên cho thấy sá»± phân bố vá» kích thÆ°á»›c và trá»ng lượng nhÆ° sau:
Bảng 3 : Thành phần cấp quả của thanh long ở Bình Thuáºn
Hạng quả (g) Tá»· lệ (%) Trá»ng lượng TB (g) Dài TB (cm) TB (cm) Dày vá» (mm) Phần ăn được (G)
< 330 20 270 12,5 11 4,8 170
330 - < 500 65 410 13 12 4,6 315
500 - <700 12 565 15 12 4,5 400
³ 700 3 750 16 13,5 3,8 550
Trong má»™t thí nghiệm xá» lý thanh long ra hoa trên đất phèn nông trÆ°á»ng Phạm Văn Hai (10) cân ngẫu nhiên 150 quả, trá»ng lượng trung bình là 568,8 g. Dài trung bình là 12,28 cm và Ä‘Æ°á»ng kính trung bình là 9,2 cm, nhÆ° váºy quả đặc và chắc hÆ¡n. Gần Ä‘ây do thâm canh cao, Ä‘ã có nhiá»u quả lá»›n trá»ng lượng từ l kg đến l,3 kg. ThÆ°á»ng quả nặng trên 300 g là Ä‘ã có thể xuất khẩu được.
Phân tích thành phần sinh hóa cho thấy trong 100 g thịt quả chín: hàm lượng Ä‘Æ°á»ng tổng số có thể biến Ä‘á»™ng từ 8 g đến 12 g, vitamin C từ 3,8 mg đến 9,4 mg. Có sá»± biến Ä‘á»™ng này là do phân bón, chế Ä‘á»™ chăm sóc và thá»i gian hái, há»… để quả chín trên cây càng lâu càng ngá»t. Trong bản dá»± thảo mô tả sản phẩm thanh long mà phân viện Công Nghệ Sau Thu Hoạch Ä‘ã xây dá»±ng cho thấy Ä‘á»™ Brix của thanh long ở Bình Thuáºn biến thiên từ 11% đến 15,3%, quả có Ä‘á»™ cứng từ l,73 tá»›i 2,0 lbs (15).
Chi tiết được trình bày ở bảng 4, theo Ä‘ó ngoài chất Ä‘Æ°á»ng, sinh tố, quả còn chứa nhiá»u muối khoáng nhÆ° K, Ca và Mg.
Bảng 4 : Thành phần sinh hóa của quả
Thành phần Trong 100 g ăn được
Brix (tổng số chất hòa tan) 13
ÄÆ°á»ng khá» (g) 6,1
ÄÆ°á»ng tổng số (g) 11,5
Acid hữu cơ (g) 0,13
Protein (g) 0,53
K (mg) 212,2
P2O5 (mg) 8,7
Ca (mg) 134,5
Mg (mg) 60,4
Vitamin C (mg) 9,4
XÆ¡ (g) 0,71
Phân tích tại Bá»™ môn Sinh lý - Sinh hóa và Bá»™ môn Thủy Nông thuá»™c Äại há»c Nông Lâm TP. HCM.
Há»™t: Má»—i quả có rất nhiá»u há»™t nhá», màu Ä‘en nằm trong khôi thịt quả màu trắng. Do há»™t nhá» và má»m nên không làm phiá»n ngÆ°á»i ăn nhÆ° há»™t của má»™t số loại quả khác (23).
3. GIá»NG TRá»’NG
Má»™t số ngÆ°á»i cho rằng thanh long ở Việt Nam có ba giống: dạng quả tròn, quả dài, quả chôm chôm (quả nhá»). Qua Ä‘iá»u tra chúng tôi nháºn thấy có cả 3 dạng quả trên cùng má»™t cành, trên cùng má»™t cây. Dạng quả tùy thuá»™c vào Ä‘iá»u kiện sinh thái, nhất là chế Ä‘á»™ ánh sáng và chế Ä‘á»™ chăm sóc. Theo Jean Bourdenut (CIRAD-FLHOR) thì thanh long Việt Nam là loại thanh long ruá»™t trắng, giống thuần do nhân vô tính bằng hom. Sau Ä‘ó ông Ä‘ã Ä‘Æ°a vào Việt Nam hai giống ruá»™t Ä‘á» và ruá»™t vàng (1995), hiện Ä‘ang trồng và theo dõi, sức sinh trưởng của hai giống má»›i nháºp yếu hÆ¡n và cÅ©ng theo Jean Bourdeaut thanh long của ta trái to và ngá»t hÆ¡n.
Giống ruá»™t Ä‘á» và ruá»™t vàng có quả nhá» hÆ¡n và vá» dày hÆ¡n. TS. Suraphong Kosiya-chinta cho biết ông hai giống ruá»™t trắng và Ä‘á» thì được giống ruá»™t hồng.
Äã có nhiá»u nghiên cứu vá» giống thanh long theo Carranza A. E. (Nuestra Tiera, Oct 1976, v.2(8) P9-10,2 l Spanish) thì có các loài H. trigonus, H. tetragonus, H. pentagunus ... NÆ°á»›c ta cần du nháºp và lai tạo để ngày càng có nhiá»u giống má»›i hấp dẫn hÆ¡n.
4. KỸ THUẬT TRỒNG TRỌT
4.1. Chuẩn bị đất
4.1.1. Äất cao
Tại Bình Thuáºn khi có Ä‘iá»u kiện hầu hết các chân đất Ä‘á»u được bà con khai thác trồng thanh long nhÆ° đất rừng, đất thổ cÆ°, các khu vÆ°á»n tạp. Phần lá»›n là đất xám bạc màu, nhiá»u cát. Có nÆ¡i khai thác tá»›i sát chân núi. Công việc chuẩn bị đất tÆ°Æ¡ng đối Ä‘Æ¡n giản: cắm cá»c, Ä‘ào lá»— xuống trụ. Sau khi chôn xong trụ thì Ä‘ào âm quanh trụ sâu Ä‘á»™ 10 - 20 cm, Ä‘Æ°á»ng kính 1,5 m, bón lót phân chuồng rồi phủ lá»›p đất mặt lên sau Ä‘ó đặt hom.
4.1.2. Äất thấp
Trên các liếp đất phèn trồng dứa và mía trÆ°á»›c Ä‘ây thuá»™c các nông trÆ°á»ng Phạm Văn Hai, Lê Minh Xuân, Láng Le, hay tại xã Bình Lợi... bà con tu bổ lại liếp, chiá»u cao mặt liếp so vá»›i mặt nÆ°á»›c trong mÆ°Æ¡ng Ä‘á»™ 40 cm, để Ä‘á» phòng trong mùa mÆ°a nÆ°á»›c có thể dâng cao ngang mặt liếp nhất là ở những nÆ¡i thấp thì cần phải làm thêm má»±c trÆ°á»›c khi xuống giống. Há»… bị ngáºp nÆ°á»›c má»™t vài tuần nhánh thanh long sẽ vàng, khi nÆ°á»›c rút phải bón phân để cây phục hồi lại nhÆ°ng nhÆ° váºy năng suất sẽ không cao.
Äất cần phải được cày bừa kỹ trong mùa nắng, phÆ¡i đất, trừ cá» dại. Há»… cày bừa, làm cá» không kỹ sau này chi phí trừ cá» sẽ rất cao, cá» nguy hiểm trên đất phèn là: cá» tranh, cỠống, cá» sâu rá»m, .vv...
4.2. Máºt Ä‘á»™ - khoảng cách và bố trí cây trồng: Tại Bình Thuáºn 84,3% số há»™ trong mẫu phá»ng vấn chỉ trồng thuần thanh long. 16,6% số há»™ còn lại có trồng xen Ä‘áºu phá»ng trong 1 - 2 năm đầu. Tại TP. HCM, Long An. .. trên liếp thanh long có trồng xen dứa, hoặc các loại rau nhÆ° á»›t, dÆ°a hấu, cà... Tại Long An thanh long có thể được trồng trên mô hay trên liếp ở trên ruá»™ng lúa, hoặc thanh long trồng trên liếp có xen các loại rau nhÆ° rau muống, cải, á»›t, dÆ°a hấu... dÆ°á»›i mÆ°Æ¡ng nuôi cá.
Nên trồng thanh long ở máºt Ä‘á»™ từ 700 - 1.000 trụ/ha ứng vá»›i khoảng cách khoảng 3 m x 3 m. Thanh long là cây cần nhiá»u ánh nắng nên há»… trồng dầy thì quả nhá», bán không được giá. Lấy mẫu má»™t số quả ở các vÆ°á»n có máºt Ä‘á»™ khác nhau tại Long An cho thấy có quan hệ giữa kích thÆ°á»›c quả và máºt Ä‘á»™ cây, chi tiết được trình bày ở bảng 5.
Bảng 5. Quan hệ giữa máºt Ä‘á»™ và trá»ng lượng quả
Khoảng cách
(m) Máºt Ä‘á»™ cây/
1000 m2 Trá»ng lượng
trung bình quả (g)
2,5 ´ 2,5 140 - 150 294
2,5 ´ 3,0 100 - 110 322
2,5 ´ 3,5 90 - 100 344
3,0 ´ 3,5 70 - 80 370
Nguồn: Lý Ngá»c Äính, BCTN, ÄHNL, 1992
4.3. Chuẩn bị cây trụ
Cây thanh long cần bám vào cây trụ nên việc chá»n lá»±a trụ và chuẩn bị là công việc ngÆ°á»i láºp vÆ°á»n thanh long cần quan tâm trÆ°á»›c tiên, chi phí vá» cây trụ chiếm tỉ lệ cao nhất trong số tiá»n đầu tÆ° ban đầu. Hầu hết nhà vÆ°á»n ở Bình Thuáºn chá»n trụ chết bằng gá»—, loại gá»— được chá»n thÆ°á»ng là loại gá»— tết, chịu được nắng mÆ°a, lâu mục. Loại được dùng nhiá»u là:
- Căm xe Xylia dolabriformis Benth
- Cẩm Liên Xylia xylocarter Taub
- Cà Chắc Pentaeme siamensis Kurs
- Sao Ä‘en Hopea odorata Roxb
Việc chá»n chiá»u dài, Ä‘Æ°á»ng kính trụ, phần chôn dÆ°á»›i đất được trình bày ở bảng 6.
Cây trụ thÆ°á»ng được chá»n có Ä‘Æ°á»ng kính trên 25 cm, dài 2,5 - 2,7 m, sau khi chôn còn cao khoảng 2,0 m. Hiện nay xu hÆ°á»›ng của nông dân là hạ thấp trụ xuống, nghÄ©a là sau khi chôn trụ xong còn cao trung bình từ 1,6 m đến 1,8 m, còn Ä‘Æ°á»ng kính sá» dụng chỉ còn khoảng 15 cm. Nguyên nhân làm nông dân hạ thấp trụ và táºn dụng cây có Ä‘Æ°á»ng kính nhá» là vì các loại gá»— tết hiếm và đắt, ngoài ra trụ cao khiến việc chăm sóc trở nên khó khăn hÆ¡n, tốn nhiá»u công hÆ¡n.
Bảng 6: Äặc Ä‘iểm trụ thanh long ở Bình Thuáºn
Äặc Ä‘iểm Số há»™ áp dụng Tá»· lệ (%)
ÄÆ°á»ng kính trụ (cm) 15 - 20 3 10
> 20 - 25 22 73,3
> 25 - 30 73,3 16,7
Chiá»u dài trụ lúc chÆ°a chôn (m) 2,0 - 2,3 11 36,7
> 2,3 - 2,6 13 43,3
> 2,6 - 3,0 6 20,0
Chiá»u dài phần chôn dÆ°á»›i đất (cm) 50 - 60 21 70
> 60 - 70 6 20
> 70 - 80 3 10
Nguồn: Trần Ngá»c Tống, BCTN, ÄHNL, 1995.
Trụ thấp có lợi Ä‘iểm: - Giảm được tiá»n đầu tÆ° ban đầu. - Cành thanh long mau lên đến đầu trụ, chăm sóc và thu hoạch dá»… hÆ¡n. Qua nhiá»u năm cắt tỉa các cành nhánh chồng chất trên đầu trụ sẽ làm cây cao dần, việc dùng trụ thấp sẽ hãm bá»›t sá»± cao dần lên của cây. NhÆ°ng há»… trụ thấp quá thì nhánh thanh long sẽ rÅ© xuống đất vừa tốn công cắt tỉa vừa ít quả do cành ngắn hÆ¡n. Việc trồng cây trụ cần tiến hành sá»›m, có thể trÆ°á»›c thá»i vụ trồng má»™t tháng. Sau khi lấp đất cây trụ phải thẳng đứng, không lệch ngá»n. Trên đầu má»—i trụ ngÆ°á»i ta Ä‘óng má»™t cái khung bằng gá»—, má»™t thanh ngang hay má»™t vòng tròn … cho thanh long dá»… bám để khi Ä‘i tá»›i đầu trụ cành thanh long sẽ rÅ© đầu xuống nên trông toàn tán cây có dạng má»™t cái dù (bay dạng hình nấm).
Tại ngoại thành thành phố Hồ Chi Mính: Nhà vÆ°á»n đầu tiên còn e dè vá» thị trÆ°á»ng nên há» thÆ°á»ng dùng nhÆ°ng cây gá»— xấu, rẻ tiá»n nhÆ° cây tràm bông vàng và các loài cây tạp khác. Chỉ sau chừng hai năm cây bắt đầu mục, gãy nên phải thay cây khác rất tốn công. Những ngÆ°á»i trồng sau rút kinh nghiệm Ä‘ã dùng trụ là bê tông cốt sắt, Ä‘úc vuông má»—i cạnh 12 - 15 cm, dài 2,2 - 2,3 m chôn sâu 0,5 - 0,6 m, nhÆ° váºy phần trên mặt đất còn 1,7 - 1,8 m, trên đầu trụ làm 2 lá»— Ä‘Æ°á»ng kính 16 mm để sau này gắn 2 que sắt cho thanh long dá»… bám vào đầu trụ. NhÆ°ng há»™ không đủ tiá»n Ä‘ã mua trụ đẽo bằng Ä‘á (xã Bình Lợi, huyện Bình Chánh), loại trụ này thấp, dá»… gãy.
Tại tỉnh Long An, ngoài các loại trụ kể trên, vùng này còn thấy khá phổ biến loại trụ bằng cây sống, nhÆ° cây còng và nhất là cây vông Erythrina orientalis (L) Murr. Dùng trụ sống có nhiá»u Ä‘iểm bất lợi nhÆ° cây chống (trụ) cạnh tranh ánh sáng và chất dinh dưỡng nên ít quả và quả nhá», tốn công xén tỉa cành cây chống hàng năm. Trụ sống do cành phân nhánh có nhiá»u chạc, nên cây dá»… bám và thanh long cố khuynh hÆ°á»›ng leo lên cao.
Má»™t số vÆ°á»n trÆ°á»›c Ä‘ây trồng hồ tiêu dùng trụ xây bằng gạch, nay sá» dụng lại loại trụ này cho thanh long. Lại cùng có má»™t tỉ lệ nhá» số vÆ°á»n không sá» dụng trụ rá»i mà làm giàn nhÆ° giàn mÆ°á»›p cho thanh long leo bám.
4.4. Chuẩn bị hom giống
Äã có thí nghiệm nuôi cấy mô thanh long do Lê Quang Luáºn thá»±c hiện (ÄHNL, 1993). Thanh long có thể trồng bằng há»™t nhÆ°ng lâu có trái. Hiện nay, chủ yếu các nhà vÆ°á»n trồng bằng hom (cắm cành). Hàng năm việc tỉa cành tạo nên nguồn hom giống dồi dào, nhÆ°ng để cành phát triển tốt thì cần chá»n những cành có tiêu chuẩn sau:
- Tuổi cành trung bình từ l - 2 năm tuổi trở lên, cành non không tốt.
- Chiá»u dài hom tốt nhất là từ 50 cm đến 70 cm.
- TrÆ°á»›c Ä‘ây ở Long An hom dài >70 cm.
- Hom máºp, có màu xanh Ä‘áºm.
- Hom không có khuyết táºt, sạch sâu bệnh.
- Các mắt mang chùm gai phải tốt, mẩy, khả năng nẩy chồi (mụt) tốt.
Sau khi chá»n hom xong, hom được dá»±ng nÆ¡i thoáng mát, trên ná»n đất khô ráo, trong vòng 10 - 15 ngày hom bắt đầu nhú rá»… thì Ä‘em trồng.
4.5. Thá»i vụ trồng
ThÆ°á»ng trồng vào tháng 10 - 11 dÆ°Æ¡ng lịch, Æ°u Ä‘iểm của vụ này là:
- Nguồn hom giống dồi dào do trùng vào lúc tỉa cành.
- Lợi dụng được ẩm Ä‘á»™ vào cuối mùa mÆ°a.
- Ở các vùng đất thấp thì mùa này tránh được nguy cÆ¡ ngáºp úng.
Tuy nhiên, trồng mùa này có nhược Ä‘iểm là cây chÆ°a lá»›n đủ để có thể chống chịu nắng hạn, vì váºy cần chú trá»ng tÆ°á»›i nÆ°á»›c và giữ ẩm cho cây trong mùa nắng tá»›i.
Ở những vùng thiếu nÆ°á»›c tÆ°á»›i thì nên trồng vào đầu mùa mÆ°a (tháng 4 - 5). xuống giống trong thá»i gian này sẽ gặp khó khăn vì là mùa thanh long ra hoa nên thiếu hom, phải có kế hoạch giâm hom từ trÆ°á»›c.
4.6. Bón lót và đặt hom
Trên đất cao nhÆ° ở Bình Thuáºn trÆ°á»›c khi đặt hom ngÆ°á»i ta làm âm xuống má»™t khoảng quanh trụ có cạnh Ä‘á»™ l,0 - l,5m, sâu 20 - 30 cm, rồi bón lót Ä‘á»™ 10 kg phân chuồng + 0,5 kg Super lân.
Trên đất thấp phải lên mô trÆ°á»›c khi trồng, xá»›i đất và rải phân quanh mô.
- Äặt từ 3 - 4 hom quanh cây chống (trụ), cần chú ý:
- Äặt hom cạn 0 - 5 cm để tránh thối gốc do đất ẩm.
- Äặt áp phần phẳng của hom vào mé trụ để sau này hom ra rá»… và bám nhanh vào trụ.
Cá»™t hom vào trụ để gió khá»i làm lung lay lúc đầu vì rá»… trên không chÆ°a phát triển để bám vào cây trụ
Sau khi đặt hom, ở các vùng đất cao há»… đất khô và hết mÆ°a thì cần tủ gốc để giữ ẩm…
4.7. Bón phân thúc hàng năm
4.7.1. Äể cây ra hoa tụ nhiên
Hiện chÆ°a có thí nghiệm vá» bón phân cho thanh long trên các loại đất khác nhau. Lượng phân bón thay đổi theo tính chất đất, theo tuổi của cây và theo sản lượng mà cây Ä‘ã cho. Qua Ä‘iá»u tra thu tháºp số liệu ở các vÆ°á»n có năng suất cao cho thấy có hai kiểu bón phân Ä‘iển hình:
- Bón theo đợt: 3 lần/năm chiếm 70% số há»™ phá»ng vấn.
- Bón rải ra nhiá»u lần trong năm chiếm 30% số há»™ còn lại.
Riêng phân chuồng thì chỉ cần bón 1 lần sau tỉa cành (tháng 11) và Ä‘ây là loại phân quan trá»ng nhất là đối vá»›i các loại đất thiếu chất hữu cÆ¡, giữ ẩm kém. ở năm đầu phân hóa há»c (chẳng hạn Urê) được hòa vào nÆ°á»›c và tÆ°á»›i hoặc phun lên cả thân cành để thúc cành mau leo lên đầu trụ. Các năm sau rải phân quanh gốc rồi tÆ°á»›i nhẹ cho phân hòa tan và ngấm xuống đất.
Giai Ä‘oạn kiến thiết cÆ¡ bản: Chỉ kéo dài từ 1 đến 2 năm. Tổng lượng phân bón thúc thÆ°á»ng được áp dụng là 30 kg Urê + 20 kg NPK (16-16-8)/100 trụ/năm.
Chia ra:
- Sau trồng 15 - 20 ngày thúc 1/3 lượng phân.
Tháng 3 hoặc tháng 4 năm sau thúc 113 lượng phân.
- Tháng 6 - 7 thúc nốt 1/3 lượng phân còn lại, cuối năm thứ 1 bắt đầu có trái bói.
Má»™t số nhà vÆ°á»n Ä‘ã chia phân bón làm nhiá»u lần nhÆ° váºy nâng cao được hiệu suất sá» dụng phân của cây.
Ngoài ra cần bổ sung các phân vi lượng bằng cách phun hoặc tÆ°á»›i các chế phẩm nhÆ° HVP 301, Mymix... nhÆ° váºy cây con sẽ tăng trưởng tháºt mạnh ở giai Ä‘oạn đầu và sẽ cho quả sá»›m. Lượng phân thá»±c sá»± cây sá» dụng ở giai Ä‘oạn này rất khó tính vì phân bón cho cây trồng xen thanh long cÅ©ng Ä‘ã sá» dụng được má»™t phần.
Giai Ä‘oạn kinh doanh. Năm thứ 3 trở Ä‘i năng suất Ä‘ã khá ổn định cần chú trá»ng tá»›i K, má»™t loại phân cần thiết để làm quả ngon ngá»t và chắc hÆ¡n. Lượng phân trung bình cho má»—i trụ nhÆ° sau:
Phân chuồng : 15 - 50 kg; Phân lân (Super lân) : 0,5 kg; Urê : 0,5 kg; NPK (16-16-8) : 1,5 kg; KCl : 0,5 kg; Chia phân ra làm 3 lần:
Lần thứ 1 sau khi tỉa cành (tháng 10 - 11) gồm: tất cả phân chuồng + tất cả lân + 1/3 Urê. Mụe Ä‘ích là để thúc các đợt lá»™c cành đầu tiên ra nhanh để nó mau trưởng thành làm cÆ¡ sở cho việc ra quả vào mùa tá»›i.
- Lần thứ 2 cách lần thứ l Ä‘á»™ 40 ngày gồm 1/3 Urê + 1/5 NPK + 1/2 KCl để thúc đợt cành thứ 2.
- Lần thứ 3 vào tháng 3 gồm 1/3 Urê + 2/5 NPK + 1/2 KCl thúc đợt cành cuối cùng và làm đợt cành thứ 1 phân hóa mầm hoa.
Sau ba lần thúc thì bụi thanh long có 3 - 4 lá»›p cành và đợt nụ đầu tiên bắt đầu xuất hiện, rồi lá»›p nụ này kế tiếp lá»›p nụ hoa, lá»›p quả này kế tiếp lá»›p quả kia, ngÆ°á»i làm vÆ°á»n quan sát sá»± ra hoa và năng suất mà bón bổ sung từng đợt NPK cho hết 2/5 còn lại bằng cách chia nhá» lượng phân này rải làm nhiá»u đợt trong thá»i gian cây nuôi quả. Ngoài ra còn bổ sung các chất vi lượng bằng cách phun Mymix hoặc HVP,...
4.7.2. Bón phân cho các vÆ°á»n thanh long được xá» lý ra hoa bằng Ä‘èn
Do kích thích cây ra hoa và nuôi quả nhiá»u đợt trong năm và để cây bá»›t kiệt sức nên lượng phân bón và số lần bón Ä‘ã phải tăng lên. Qua khảo sát 30 vÆ°á»n có xá» lý thanh long ra hoa bằng Ä‘èn Phan Văn Thu (14) Ä‘ã Ä‘úc kết tổng lượng phân bón trong năm cho má»—i trụ nhÆ° sau:
- Phân chuồng hoai: từ 15 kg đến 50 kg.
- Phân NPK (16-16-8 hoặc 20-20-15) từ 1 kg tá»›i 3 kg tùy tuổi cây và sản lượng mà cây Ä‘ã cho mùa trÆ°á»›c.
- Phân KCl từ 0,1 kg tá»›i 0,2 kg (bón lúc nuôi quả).
- Ngoài ra quan sát cây để bổ sung phân đạm (Urê) từ 0,1 kg tá»›i 0,2 kg (lúc ra chồi) và 0,1 kg tá»›i 0,2 kg Super lân (trÆ°á»›c lúc thắp Ä‘èn), phun kích phát tố Thiên Nông, Gibberelin và phân vi lượng.
40% số vÆ°á»n được phá»ng vấn có xá» lý Ä‘èn cho ra quả trái vụ Ä‘ã bón phân định kỳ 15 - 20 ngày má»™t lần; 24% bón định kỳ 1 tháng/lần theo nhịp Ä‘á»™ thắp Ä‘èn. Sá»± chia phân bón làm nhiá»u lần sẽ làm phân ít bị rá»a trôi, cây sứ dụng hữu hiệu hÆ¡n... nhÆ°ng tốn nhiá»u công hÆ¡n.
4.8. TÆ°á»›i nÆ°á»›c
Mặc dù thanh long chịu hạn giá»i, nhÆ°ng nắng hạn kéo dài sẽ làm cây mất sức và làm giảm năng suất nhiá»u. Biểu hiện của sá»± thiếu nÆ°á»›c là:
- Cành má»›i hình thành ít và phát triển rất cháºm.
- Cành bị teo lại và chuyển sang màu vàng.
- Tỉ lệ rụng hoa ở các đợt hoa đầu tiên cao >80%.
- Quả bé.
Tại Bình Thuáºn việc tÆ°á»›i nÆ°á»›c bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 5. Tùy theo ẩm Ä‘á»™ đất... mà nhịp Ä‘á»™ tÆ°á»›i thay đổi từ 3 - 7 ngày/lần. Qua phá»ng vấn ở Bình Thuáºn 100% số há»™ trồng thanh long có xá» lý ra hoa bằng Ä‘èn Ä‘á»u Ä‘ã phải chủ Ä‘á»™ng tÆ°á»›i nÆ°á»›c vào mùa nắng, thÆ°á»ng tÆ°á»›i vào buổi sáng theo nhịp Ä‘á»™ nêu trên.
Trên các chân đất phèn do đất thấp, thủy cấp gần mặt đất nên việc tÆ°á»›i nÆ°á»›c ít được chú ý hÆ¡n, má»™t số há»™ Ä‘ã dùng bÆ¡m tÆ°á»›i bổ sung thấy có kết quả, trừ phi nÆ°á»›c phèn có Ä‘á»™ pH quá thấp. Tại Phạm Văn Hai Ä‘á»™ pH nÆ°á»›c kênh > 4,5 Ä‘ã có thể tÆ°á»›i được. CÅ©ng cần lÆ°u ý là các cây thuá»™c há» xÆ°Æ¡ng rồng chịu được nắng hạn giá»i nhÆ°ng lại khá mẫn cảm vá»›i Ä‘á»™ mặn, nên các vùng mùa nắng bị nhiá»…m mặn cần chú ý Ä‘iá»u này.
4.9. Tỉa cành
Năm thứ 2 tỉa nhẹ khi cần để tạo tán hình cây dù. Tá»›i cuối năm thứ 3 má»—i trụ có Ä‘á»™ 100 cành, vá»›i lượng cành này phân bố trên đầu trụ dày đặc. Má»™t số cành già Ä‘ã cho trái trong những năm trÆ°á»›c nếu giữ lại sẽ không cho trái hoặc cho trái nhá». Sá»± tỉa cành làm thông thoáng tán cây và giúp cây táºp trung dinh dưỡng nuôi cành má»›i. Sau tỉa, cành non Ä‘âm ra mạnh hÆ¡n. Có ba loại cắt tỉa:
4.9.1. Tỉa Ä‘au: Thá»±c hiện sau thu hoạch hoặc trÆ°á»›c đợt thu quả cuối cùng. Cắt cùng má»™t lúc tất cả các cành già, các cành ốm yếu, khuyết táºt, nằm khuất bên trong tán. Số cành giữ lại trên đầu trụ Ä‘á»™ 50 cành. Dùng liá»m hoặc dao chặt 3/4 chiá»u dài của toàn bá»™ các cành già phía dÆ°á»›i, các tược non sẽ nảy ra từ phần gốc cành được giữ lại.
Ưu Ä‘iểm: Dá»… làm, đỡ tốn công. Khuyết Ä‘iểm: Qua nhiá»u năm các lá»›p cành chồng chất lên nhau nên bụi thanh long bị Ä‘ôn lên cao.
4.9.2. Tỉa lá»±a. Lá»±a các cành cần tỉa rồi dùng liá»m cán dài giá»±t đứt khá»i cây. Ưu Ä‘iểm: Tạo được sá»± thông thoáng, qua nhiá»u năm trụ không Ä‘ôn lên cao. Giữ được sá»± cân đối giữa các cành của tán cây. Khuyết Ä‘iểm: Tốn công.
4.9.3. Tỉa sá»a cành: Äể kiểm soát số cành con trên cành mẹ (cành sừng trâu). Yêu cầu:
- Chỉ giữ lại 1 - 3 cành con/cành mẹ.
- Các cành con trên cành mẹ xa nhau, phân bố Ä‘á»u để tránh tán lệch.
- Giữ lại các cành máºp, khá»e.
- Tỉa bá» những cành má»c lòa xòa ra lối Ä‘i.
Do nhu cầu tạo quả trái vụ, má»™t số cành già trÆ°á»›c Ä‘ây thÆ°á»ng bị tỉa Ä‘i, nay được giữ lại để tạo cảm ứng ra hoa bàng thắp Ä‘èn.
4.10. Làm cá»: TrÆ°á»›c má»—i đợt bón phân. 70% số há»™ phá»ng vấn làm cá» thủ công, 30% còn lại dùng thuốc trừ cá». Trên đất phèn nÆ¡i đất ẩm thÆ°á»ng xuyên, có rất nhiá»u loại cá» có căn hành rất khó trị nhÆ° cá» tranh, cỠống, cá» Paspalum... vì váºy muốn bá»›t cá» cần áp dụng biện pháp phòng trừ tổng hợp, nhÆ° cày bừa kỹ vào mùa nắng trÆ°á»›c khi trồng, xen canh, dùng thuốc trừ cá» kết hợp vá»›i làm cá» thủ công sá»›m...
4.11. Tủ gốc: Vừa trừ cá» vừa giữ ẩm, nhất là ở các vùng có mùa khô kéo dài và thiếu nÆ°á»›c tÆ°á»›i. Dùng rÆ¡m, cá» khô, xÆ¡ dừa... để tủ. Có thể tủ quanh gốc hay tủ toàn bá»™ liếp. Trong dài hạn ở những vùng có cá» nhiá»u, giá nhân công đắt nên áp dụng phủ bạt nhÆ° ngành trồng dÆ°a hấu và trồng thÆ¡m Ä‘ã làm.
4.12. Xá» lý ra hoa: Äã có má»™t số thí nghiệm cảm ứng thanh long ra hoa bằng hóa chất (KNO3 và má»™t số chất khác) bÆ°á»›c đầu Ä‘ã có kết quả. Hoa ra sá»›m hÆ¡n so vá»›i các liếp trồng thanh long khác trong vùng từ 1 - 1,5 tháng. Tuy nhiên, chÆ°a đạt được cảm ứng ra hoa đồng loạt và mạnh nhÆ° ở cây xoài, số hoa ra còn ít và rải rác. Thanh long có quả sá»›m giá bán cao gấp 5 - 8 lần so vá»›i giá lúc rá»™. Trong vài năm gần Ä‘ây nhiá»u ngÆ°á»i trồng thanh long Ä‘ã thắp Ä‘èn để thúc thanh long ra hoa trái vụ. Sá»± thắp Ä‘èn dá»±a trên cÆ¡ sở thanh long là cây ngày dài, dùng ánh sáng Ä‘èn để cắt Ä‘êm dài. Äã có má»™t số Ä‘iá»u tra và thí nghiệm vá» vấn Ä‘á» này. Kết quả Ä‘iá»u tra và thí nghiệm được tóm tắt nhÆ° sau:
1. Nguồn Ä‘iện thắp sáng: có thể sá» dụng lÆ°á»›i Ä‘iện quốc gia, hoặc máy phát Ä‘iện riêng. Dùng Ä‘iện thuá»™c lÆ°á»›i Ä‘iện quốc gia có má»™t số bấp bênh nhÆ° Ä‘iện áp không ổn định, Ä‘ôi lúc bị cúp Ä‘iện làm há»ng kế hoạch, vì muốn cắt Ä‘êm dài cần phải thắp sáng liên tục má»™t số giá» nhất định nào Ä‘ó.
2. Loại bóng Ä‘èn và công suất: dùng bóng Ä‘èn tròn, từ 75 tá»›i 100 watt, hiện nay Ä‘a số các vÆ°á»n dùng bóng 75 watt. Dùng Ä‘èn ống hiệu quả kém hÆ¡n vì cây hấp thu ánh sáng Ä‘á» (red light) và Ä‘á» xa (far red light) (G.R. Noggle và G. J. Fritz). Dùng bóng 60 watt không đủ Ä‘á»™ sáng, số quả ra ít. Dùng bóng 200 watt số quả không tăng hÆ¡n bao nhiêu mà lại tốn Ä‘iện.
Bảng 7: Công suất bóng Ä‘èn và năng suất thanh long
Công suất Số vÆ°á»n áp dụng trong mẫu Ä‘iá»u tra (%) số vÆ°á»n Năng suất kg/trụ/lứa
60 watt 3 10 6,4
75 watt 18 60 7,3
75 + 100 watt 9 30 7,4
Cá»™ng 30 100
Nguồn: Phan Văn Thu, Luáºn văn Tốt Nghiệp, ÄHNL, 1999.
3. Cách treo bóng: Bóng được treo giữa 2 trụ làm thành hàng, cách mặt đất từ 0,7 m tá»›i 1,2 m. Nên câu Ä‘iện để có thể thắp sáng luân phiên cho các phía của cây được hưởng ánh sáng đồng Ä‘á»u. CÅ©ng có má»™t số vÆ°á»n câu má»™t bóng Ä‘iện ở giữa má»—i 4 trụ.
4. Thá»i gian thắp sáng: TrÆ°Æ¡ng Thị Äẹp (1998) Ä‘ã sá» dụng bóng Ä‘èn 100 watt để thắp sáng cho thanh long tác giả Ä‘ã kết luáºn thá»i gian thắp Ä‘èn tốt nhất 4 giá» liên tục 10 - 15 Ä‘êm má»›i gây được cảm ứng ra hoa. Qua Ä‘iá»u tra trên diện rá»™ng của Phan Văn Thu và thí nghiệm của Äá»— Văn Bảo (1999) tại Hàm Thuáºn Nam và Phan Thiết thì trong 97 lần thắp sáng bằng Ä‘èn của các vÆ°á»n được Ä‘iá»u tra Ä‘ã có đến 85% số vÆ°á»n phải thắp Ä‘èn từ 8 đến 10 giá»/Ä‘êm và liên tục từ 15 đến 20 Ä‘êm tùy theo mùa, lúc ngày ngắn thì phải thắp nhiá»u Ä‘êm hÆ¡n lúc ngày tÆ°Æ¡ng đối dài hÆ¡n. Các vÆ°á»n này Ä‘ã đạt được bình quân 13,3 kg quả/trụ/lứa thắp Ä‘èn. Vào tháng hai má»™t số vÆ°á»n Ä‘ã chỉ thắp có 7 giá»/Ä‘êm và kéo dài chỉ từ 10 tá»›i 12 Ä‘êm. NhÆ°ng nếu xá» lý Ä‘èn liên tục, má»—i tháng xá» lý má»™t lần thì năng suất sẽ thấp và bất ổn, 5 lần xá» lý liên tục trong các tháng từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 1 sẽ thu được tổng số 56 quả/trụ hay 26,3 kg/trụ/5 lần xá» lý, bình quân chỉ đạt được 5,3 kg/trụ. NhÆ° váºy cần chú trá»ng nghiên cứu sá»± bón phân, nhịp Ä‘á»™ xá» lý để có hiệu quả kinh tế cao, tránh lãng phí Ä‘iện.
Sau 4 - 7 ngày sau ngÆ°ng thắp Ä‘èn, nụ hoa sẽ xuất hiện. Nó cần khoảng 20 - 21 ngày cho hoa phát triển, 3 ngày để nở và thụ quả trong vÆ°á»n, sau Ä‘ó cần từ 25 đến 28 ngày/ để quả phát triển. NhÆ° váºy từ khi ra nụ tá»›i khi thu hoạch mất Ä‘á»™ 50 - 52 ngày. Khoảng thá»i gian này dài ngắn chút ít tùy vào Ä‘iá»u kiện khí háºu nÆ¡i trồng. Äối vá»›i má»™t số loài cây thuá»™c há» xÆ°Æ¡ng rồng, có loài phải mất tá»›i 150 ngày để quả phát triển (23). NhÆ° váºy thá»i gian nuôi quả của thanh long ở nÆ°á»›c ta khá ngắn.
5. BẢO VỆ THỰC VẬT
Nhìn chung thanh long tÆ°Æ¡ng đối ít bị sâu bệnh phá hoại nhÆ° nhiá»u cây ăn quả khác.
5.1. Côn trùng
5.1.1. Kiến: Cắn, đục khoét làm hÆ° hom giống và các cành thanh long non, cắn mất tai lá trên trái, gây tổn thÆ°Æ¡ng vá» trái, Ä‘ây là loại côn trùng dá»… phòng trừ.
Äể phòng trị dùng Basudin (Diazinon) 10H, Padan 4G, 10G trá»™n Ä‘á»u vá»›i cát 2/1000 rải Ä‘á»u quanh gốc hoặc những nÆ¡i làm tổ. Khi tấn công vào các ổ kiến thì dùng Bi 58, Diazinon. ..
5.1.2. Bá» xít. Hại thanh long từ khi có nụ hoa đến khi trái hình thành, chúng hại bằng cách chích hút nhá»±a, để lại những vết chích rất nhá» nhÆ°ng đến khi quả chín nÆ¡i các vết chích sẽ xuất hiện má»™t chấm Ä‘en, mất giá trị xuất khẩu. Việc phòng trừ dùng Trebon, Applaud Mipc, Bassa... nồng Ä‘á»™ 0,2%. Phun lên khu vÆ°á»n có bá» xít xuất hiện.
5.1.3. Ruồi vàng hay ruồi trái cây (Dacus dorsalis): là đối tượng nguy hiểm Ä‘ang được báo Ä‘á»™ng hiện nay. Trưởng thành chích và đẻ trứng vào quả gây thoái hóa phần thịt quả và phần nhá»±a chảy ra ngoài vá» làm quả thanh long bị hÆ°, không xuất vÆ°á»n được. Là đối tượng má»›i xuất hiện trên thanh long nhÆ°ng ruồi trái cây Ä‘ã phá rất nhiá»u loại quả ở nÆ°á»›c ta, năm 1995 thị trÆ°á»ng Nháºt Ä‘ã tạm Ä‘óng cá»a vì há» cho ràng có dấu hiệu của ruồi trái cây, vì thế cần chú ý phòng trừ. Äá» nghị nên Ä‘Æ°a qui trình phòng trừ ruồi vàng ở ngành trồng cam quít vào Ä‘ây, trong Ä‘ó việc vệ sinh đồng ruá»™ng nhÆ° thu dá»n và hủy các quả rụng, rải thuốc diệt nhá»™ng dÆ°á»›i đất, đặt bả có chứa chất dẫn dụ trích từ cây é tía trá»™n vá»›i thuốc trừ sâu để diệt ruồi. Hiện nay các thuốc nhÆ° Ruvacon 90L và Vizubon D Ä‘ã có chứa sẵn chất dẫn dụ là Metyl eugenol 75% nên tiện cho nhà vÆ°á»n hÆ¡n.
5.2. Bệnh
5.2.1. Bệnh thối đầu cành: Ngá»n cành thanh long chuyển màu vàng, rồi má»m, sau Ä‘ó thối. Cây tăng trưởng cháºm, số cành giảm hẳn. Bệnh hay xảy ra vào cuối mùa nắng. Bệnh xảy ra không những trên đất phèn (đất thấp) mà còn cả trên đất cao nữa. Nguyên nhân chính là do nấm Alternaria sp. gây ra. Trị bằng cách phun Rovral 2 lần liên tiếp cách nhau 1 tuần.
5.2.2. Bệnh đốm nâu trên cành: Thân cành thanh long có những đốm tròn nhÆ° mắt của màu nâu. Vết bệnh nằm rải rác hoặc táºp trung, thÆ°á»ng kéo dài thành từng vệt dá»c theo thân cành. Có nhiá»u vết acervulus tròn Ä‘en năm rải rác. Tác nhân là nấm Gloeosporium agaves. Thuá»™c há» Nectrioidaceae, Bá»™ Melanconialea, Lá»›p Deuteromycetes.
5.2.3. Bệnh nám cành: Trên thân cành có má»™t lá»›p màng má»ng màu xám tro, nhám. Tác nhân là nấm Macssonina agaves Syd và Sphaceloma sp. Há» Nectrioidaceae, Bá»™ Melanconiales, Lá»›p Deuteromycetes. Biện pháp phòng trị chung cho các bệnh thanh long là vệ sinh đồng ruá»™ng, chống úng và chống hạn cho cây. Khi tá»›i mức Ä‘á»™ phải trị thì dùng thuốc Rovral, hoặc Anvil 5sc (30 - 100 g a.i./ha) phối hợp vá»›i Topas (10 - 50 g a.i./ha). Ngoài sâu bệnh kể trên thanh long còn bị dÆ¡i, chim, chuá»™t phá hoại quả nữa.
5.3. Các hiện tượng sinh lý
5.3.1. Hiện tượng rụng nụ: Xuất hiện khi số nụ trên cành nhiá»u. Sau khi nụ xuất hiện 5 - 7 ngày thì nụ không phát triển nữa, vàng rồi rụng. Tá»· lệ rụng từ 10% đến 20%. Cây tá»± quân bình sinh lý để nuôi quả còn lại trên cây. Äể hạn chế sá»± rụng quả sinh lý cần bón phân tÆ°á»›i nÆ°á»›c đầy đủ và quân bình.
5.3.2. Hiện tượng nứt vá» trái: Do thá»i tiết, trá»i hạn ở giai Ä‘oạn vá» quả phát triển, sau Ä‘ó mÆ°a nhiá»u hoặc tÆ°á»›i nhiá»u vào lúc ruá»™t qua phát triển nên quả nứt. Mặt khác do nhà vÆ°á»n treo quả lâu đợi dịp có giá má»›i bán. Äể hạn chế nên kiểm soát Ä‘á»™ ẩm đất, không để vÆ°á»n khô hạn trong thá»i kỳ cây nuôi quả.
6. THU HOẠCH, SÆ CHẾ VÀ NÄ‚NG SUẤT
6.1. Thu hoạch
Sau khi trái chuyển màu từ xanh qua đỠđược Ä‘á»™ 3 ngày thì dùng liá»m hay dao cắt. Khi cắt công nhân Ä‘i dá»c theo hàng, lá»±a quả Ä‘úng tiêu chuẩn cắt rồi xếp vào má»™t cái gùi. Khi đầy gùi thì chuyển ra đầu hàng ngÆ°á»i khác cho vào cần xé xếp theo từng lá»›p có lót giấy, rÆ¡m hoặc lá chuối, sau Ä‘ó váºn chuyển đến nÆ¡i thu mua.
Tiêu chuẩn trái xuất khẩu (1994):
• - Trái có tr- Trái có trá»ng lượng >
• - Chuy- Chuyển màu đỠđược 2 - 3 ngày, tối Ä‘
• - Ngo- Ngoại hình đẹp, vá» không bị trầy sÆ°á»›
• - Các tai lá trên qu- Các tai lá trên quả còn xanh tÆ°Æ¡i và không bị
• - Không có v- Không có vết chích của côn trùng. không có vết bệ
• - Cu- Cuố
Không có bất cứ tồn dÆ° thuốc hóa há»c nào trên ngưỡng cho phép để bảo đảm sức khá»e cho ngÆ°á»i tiêu dùng.
Trái tiêu thụ trong nÆ°á»›c:
ThÆ°á»ng được thu hái trá»… hÆ¡n nên quả nặng, to hÆ¡n, và ngá»t hÆ¡n thích hợp vá»›i thị hiếu ngÆ°á»i tiêu dùng trong nÆ°á»›c. Việc thu hoạch tiến hành giống nhÆ° khi thu xuất khẩu nhÆ°ng không cần xá» lý Ä‘óng thùng, chỉ cho vào cần xé, may miệng lại rồi chở đến nÆ¡i tiêu thụ.
6.2. Sơ chế xuất khẩu
- Phân loại quả theo trá»ng lượng, có thể sá» dụng thang phân loại do Phân Viện Công Nghệ Sau Thu Hoạch dá»± thảo theo Ä‘ó quả thanh long được phân làm 4 loại: loại l trên 500 g, loại 2 từ 380 g đến 500 g, loại 3 từ 300 g đến 380 g và loại 4 nhá» hÆ¡n 300 g. Theo cách phân loại này thì các loại quả từ hạng 3 trở lên Ä‘á»u có thể xuất khẩu được.
- Xá» lý trừ nấm: quả được xếp ra sàn tối Ä‘a là 5 lá»›p, không nên chất đống, sau Ä‘ó quả được xá» lý bằng cách nhúng quả vào thau Ä‘á»±ng nÆ°á»›c thuốc trừ nấm (chẳng hạn Topsin M . . .), xếp quả qua má»™t bên, quạt gió cho khô tối thiểu 15 phút, rồi Ä‘óng thùng.
- Äóng thùng: thùng carton Ä‘á»±ng thanh long có kích thÆ°á»›c 46 ( 31 ( 13 cm, làm bằng giấy carton gồm 3 lá»›p dày 5 mm, thùng có 10 lá»— thông gió kích thÆ°á»›c 2,5 cm ( 4 cm, bố trí đối xứng. Bên trong thùng có vách ngăn cho từng quả má»™t. Trá»ng lượng thùng là 750 g. Quả được bá»c bằng bao PE có 10 lá»— thông gió Ä‘Æ°á»ng kính là 5mm hay tết hÆ¡n nên bá»c bằng lÆ°á»›i Polystiren, nhÆ° váºy sẽ tránh được trầy sÆ°á»›t khi chuyên chở. Trá»ng lượng tịnh (quả) là 5 - 5,2 kg.
Tồn trữ, chuyên chở: do quả thanh long dá»… hÆ°, khi xuất khẩu cần chuyên chở nhanh bằng tàu lạnh.
Há»… xuất khẩu ít thì có thể chở băng máy bay, giữ ở nhiệt Ä‘á»™ mát trong máy bay. Khi chuyên chở xa bằng tàu thì các thùng thanh long phải làm lạnh trÆ°á»›c ở nhiệt Ä‘á»™ 80C Sau Ä‘ó cho vào container giữ ở nhiệt Ä‘á»™ 50C, ẩm Ä‘á»™ không khí từ 85% đến 90%, có ván lót để bảo đảm thông gió.
Thị trÆ°á»ng tiêu thụ hiện nay là Taiwan, Singapore, Hongkong, Nháºt Bản,... và vài nÆ°á»›c Âu châu mua vá»›i số lượng ít.
VÆ°á»n chăm sóc tốt có khoảng 70 - 80% số trái đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, giá xuất khẩu gấp Ä‘á»™ 1,5 lần giá ná»™i địa.
6.3. Năng suất
Sau má»™t năm trồng thì thanh long bắt đầu cho trái bói, các năm thứ 3, 4, 5 là những năm có năng suất cao. Từ năm thứ 6 trở Ä‘i năng suất bắt đầu giảm từ từ. Má»™t cách tổng quát trong Ä‘iá»u kiện thanh long ra hoa tá»± nhiên, năm thứ l năng suất Ä‘á»™ 3 kg quả/trụ, năm thứ 2: 10 - 15 kg/trụ, năm thứ 3: 30 kg/trụ, năm thứ tÆ° 40 - 45 kg/trụ, sau Ä‘ó giảm từ từ tá»›i năm thứ 12 còn Ä‘á»™ 20 - 25 kg/trụ. Việc chăm bón tốt, thá»i tiết thuáºn lợi sẽ làm năng suất cao và ổn định nhiá»u năm.
THANH LONG
I. GIÚP THANH LONG RA HOA VỤ NGHỊCH:
Phun sÆ°Æ¡ng thuốc Ä‘á»u bá»™ lá 2 lần. Pha 15 g F.Bo + 35 ml RA HOA C.A.T(2 nắp lÆ°ng ) / 8 lít, phun cụ thể:.lần1- trÆ°á»›c khi thắp Ä‘èn 1-2 ngày..lần 2 - sau lần nhất 7 ngày.
Công dụng:
-Thúc thanh long ra hoa đồng loạt và sá»›m hÆ¡n.
-Tăng khả năng ra hoa, giúp thanh long hấp thụ ánh sáng nhiá»u, giảm thá»i gian và chi phí thắp Ä‘èn.
-Tăng số hoa và trái cho thanh long.
II. NUÔI TRÁI:
Khi lặt râu xong, pha 35 ml DƯỠNG TRÁI / 8 lít phun sÆ°Æ¡ng Ä‘á»u cả cây, 7 ngày
sau phun thêm 1-2 lần nữa.
Công dụng:
-Làm trái to, chắc ruá»™t, cân nặng và ngon ngá»t.
-Giúp vá» trái khi chín có màu Ä‘á» Ä‘á»u, bóng đẹp, tai trái dài, xanh, cứng.
-Tăng sản lượng, hÆ°Æ¡ng vị thanh long, tăng tá»· lệ trái loại 1.
III. CÂY MỚI TRá»’NG & CÂY SAU THU HOẠCH:
Phun định kỳ F.Bo: 15 g / 8 lít lên bá»™ lá và cả phần thân rá»… cây theo chu kỳ 10-
15 ngày / lần.
Công dụng:
-Giúp cây con lá»›n nhanh, mau cho trái.
-Thúc đẩy bá»™ rá»… phát triển tốt, cây kháng bệnh mạnh.
-Giúp hồi phục nhanh & chuẩn bị tốt cho vụ sau.
Số lần xem trang : 6
Nháºp ngày : 02-04-2008
Äiá»u chỉnh lần cuối :
________________________________________
In trang này
Lên đầu trang
Gởi ý kiến
CÂY THANH LONG
Há» tên: Phạm Äức Toàn, Äc: Viện nghiên cứu Công nghệ Sinh há»c và Môi trÆ°á»ng - Äại há»c Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, Tel: 0918386966, Email: phamductoan@hcmuaf.edu.vn
Thiết kế: Trung Tâm Tin Há»c ứng Dụng - ÄHNL 2007
Số lần xem trang: :4168
Nhập ngày: 28-01-2010
Điều chỉnh lần cuối: